‘Integraal Zorg Akkoord: motor voor verandering van de ggz?’
De betaalbaarheid, toegankelijkheid en de kwaliteit van de ggz staan onder druk door de grote vraag en er is te weinig personeel om aan die vraag te voldoen. “Zelfs al zouden we vandaag voldoende personeel hebben, dan zouden we morgen toch weer tekort hebben, want de vraag blijft harder groeien dan het aanbod; dat zien we in alle cijfers en trends terug, zegt Peter Meulenberg, directie Transitie bij GGNet. “Verder optimaliseren is geen antwoord op deze ontwikkelingen, het moet anders”, aldus Peter.
Peter is verantwoordelijk voor het transitieprogramma van GGNet - de beweging van Zorg naar Gezondheid genaamd - dat onder meer inzet op het bouwen van sterke regionale en lokale samenwerking tussen zorgorganisaties en het sociale domein om dichtbij én in de context van de leefomgeving met elkaar te werken aan het verbeteren van de mentale gezondheid in onze regio. Dit vereist niet alleen nieuwe vormen van samenwerking of slim gebruikmaken van technologie; er is ook (andere) financiering nodig. Hoe gaan we dat doen, en wie gaat dat betalen? Peter: “Het Integraal Zorgakkoord (IZA) dat in september 2022 tot en met 2026 loopt en door overheid en diverse partijen is ondertekend, geeft concrete ambities en mogelijkheden om de ggz-zorg in Nederland voor iedereen toegankelijk, kwalitatief goed en betaalbaar te houden. Het heeft betrekking op de zorg die onder de Zorgverzekeringswet valt, waar ook de langdurige zorg, ondersteuning (Wmo), inzet op publieke gezondheid en het bredere sociaal domein wordt betrokken.”
- interview gaat verder na IZA blok -
Wat houdt het IZA in?
14 partijen zijn betrokken bij IZA, onder meer de huisartsen, ziekenhuizen, medisch specialisten, GGZ, Actiz (wijkverpleging) en Zorgverzekeraars Nederland. Met een handtekening committeren de organisaties zich aan passende zorg; de beweging om de zorg ook in de toekomst toegankelijk en betaalbaar te houden voor iedereen die zorg nodig heeft. De beoogde verandering is uitgewerkt in acht thema’s, zowel inhoudelijke als meer algemene thema’s.
- Passende zorg: waarde gedreven – samen met de patiënt, pakket en kwaliteit
- Regionale samenwerking
- Versterking organisatie eerstelijnszorg
- Samenwerking sociaal domein, huisartsenzorg en ggz
- Gezond leven en preventie
- Arbeidsmarkt en ontzorgen zorgprofessionals
- Digitalisering en gegevensuitwisseling
- Contractering
Het doel van de IZA is om met de beperkte menskracht op een innovatieve en duurzame manier de kwaliteit van de ggz-zorg verder te verbeteren en de wachtlijsten terug te brengen. Binnen IZA zijn daarom specifiek financiële middelen beschikbaar gemaakt voor het kunnen doorvoeren van impactvolle transformaties. Voor de ggz betreft dit € 160 miljoen, waarbij de toekenning geschiedt op basis van goedgekeurde transformatieplannen. Voor meer info: https://www.denederlandseggz.nl/thema/integraal-zorgakkoord
Breed gedragen transformatieplan
Rouchdi Bouaziz, verantwoordelijk voor zorgcontractering bij GGNet, staat samen met Peter aan de lat voor het ontwikkelen van het zogenoemde ‘IZA-transformatieplan’ waarmee we aanspraak kunnen maken op de transformatiemiddelen van het IZA. “Deze plannen worden vervolgens beoordeeld door zorgverzekeraars. We werken heel nauw samen met netwerkpartners, gemeenten en zorgverzekeraars binnen ons werkgebied om tot breed gedragen transformatieplannen en initiatieven te komen.”, aldus Rouchdi. Waar moet zo’n transformatieplan precies aan voldoen? “Het dient te voldoen aan landelijk vastgelegde eisen voor een impactvolle transitie en dient aan te sluiten bij de regiobeelden en -plannen die onder regie van zorgverzekeraars en gemeenten zijn ontwikkeld. Verder houdt het rekening met andere partijen die door de desbetreffende zorgtransformatie worden geraakt”, aldus Rouchdi. Peter: “Daar zit een cruciale component, die wij ook vanuit onze organisatievisie op ‘van Zorg naar Gezondheid’ omarmen: het gaat erom samen aan die transformatie te werken, vanuit gedeelde urgentie en eigenaarschap; pas dan kunnen we duurzaam transformeren”, aldus Peter. “Om dat te bereiken zijn we allerlei initiatieven gestart die heel concreet gericht zijn op het ontwikkelen van een gedegen transformatieplan”, vult Rouchdi aan. “Zo hebben we onlangs als kerninstelling (GGNet is vanuit IZA aangemerkt als kerninstelling voor de inventarisatie van cruciale zorg binnen het eigen werkgebied, red.) een aantal bijeenkomsten georganiseerd voor alle betrokkenen. Gemeenten, zorg en welzijnspartners, justitie en burgervertegenwoordiging; iedereen heeft meegedacht aan het eerste thema van de inventarisatie: ‘cruciale zorg’ (bekijk hier een video terugblik op deze bijeenkomst). Er zullen na de zomer meer van dergelijke dialoogsessies volgen, om samen stil te staan wat we verstaan onder cruciale zorg en de mate waarin dit beschikbaar is en blijft.
Durven loslaten
Peter: “We zijn al langer in allerlei samenwerkingsprojecten op diverse plekken bezig in ons werkgebied, om proefondervindelijk samen te ervaren hoe het anders kan en hoe dat dan werkt in de praktijk. Dat zou je als ‘business as usual’ kunnen bestempelen – we werken al langer samen - maar als je bedenkt dat we écht anders gaan werken, dan is dat best heel spannend”. Rouchdi: “Het betekent het oude durven loslaten, en te denken in mogelijkheden, in plaats van onmogelijkheden. Dat zijn we niet gewend, want het bestaande systeem hield ons altijd in haar greep: als dat je referentiekader is, ga je al snel uit van wat niet kan, dan van wat wel, en is een verandering er één in de marge. De mogelijkheden waren (te) beperkt. Nu we met hulp van IZA-gelden kunnen inzetten op innovatie – het échte veranderen – is de weg vrij om het oude systeem los te laten en te kijken naar wat past bij de nieuwe manier van (samen)werken”, aldus Rouchdi.
Peter: “Een initiatief als bijvoorbeeld het Ecosysteem mentale gezondheid in Doetinchem is wat ons betreft écht innovatief’; en dat zit ‘m in het feit dat we vanaf het eerste contact met mensen met psychische problemen anders zijn gaan werken. En, die aanpak hebben we echt samen met de gemeente, de zorg- en welzijnsorganisaties, de ervaringsdeskundigen én patiënten ontwikkeld. Het is van ons allemaal (bekijk hier de eerste integrale bijeenkomst van alle betrokken partijen, na de reeks veranderateliers waarvan de uitkomsten werden gepresenteerd op de verschillende thema’s)”, aldus Peter. Rouchdi: “Ook bij de diverse Transfertafels die we inmiddels gestart zijn, zie je dat daar de sleutel ligt: we zijn samen eigenaar”.
Wat heb jij nodig?
Wat vraagt het van onze organisatie, en wat van onze partners? Peter: “Eigenlijk wat Rouchdi al aangaf, en dat geldt voor zowel onszelf als voor onze partners: dat we allemaal die urgentie voor verandering voelen en van daaruit handelen. Dat we verantwoordelijkheid en rekenschap nemen op ons aandeel. Ook al weten we nog niet precies hoe ons aandeel er in de toekomst gaat uitzien; we weten wel waar onze expertise ligt en hoe we toegevoegde waarde kunnen leveren in het ecosysteem rondom mentale gezondheid. En we weten welke waarden wij belangrijk vinden – we handelen vanuit het inclusieprincipe dat iedereen ertoe doet en het recht heeft mee te kunnen doen in onze samenleving, ook als je psychisch kwetsbaar bent. We starten daarbij vanuit de vraag: “Wat heb jij nodig om mee te kunnen doen?”. Die vraag stellen we overigens niet alleen aan onze patiënten en hun naasten, maar ook aan onze medewerkers en onze partners. Voor hen is die vraag gekoppeld aan de beweging ‘van Zorg naar Gezondheid’: wat heb jij vanuit jouw rol en jouw vakmanschap nodig om de mentale gezondheid van de mensen in onze regio te verbeteren zodat ze minder zorg nodig hebben? Start je de dialoog met die vraag, dan heb je meteen het goede gesprek”, aldus Peter.
Tot slot, op de vraag of het IZA de motor voor verandering is zegt Rouchdi: “Het is wel absoluut een motor voor verandering! Aan ons samen de schone taak om die motor van de beste brandstof voor onze regio te voorzien, zodat we echt heel ver kunnen komen. Want, voor ons geldt het Afrikaanse spreekwoord: “If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together” (als je snel wilt gaan, ga alleen. Als je ver wilt gaan, ga samen, red.).
